المان شهری یا نماد شهری، ترکیبی از تجهیزات، اشیا، دستگاهها و عناصر است که با هنر معماری، گرافیک و پیکرهسازی طراحی شده و در فضاهای عمومی شهر قرار میگیرند. این المانها میتوانند جنبه زیبایی، بیانی، عملکردی یا ترکیبی از اینها داشته باشند. هدف از استفاده از المان شهری ممکن است زیباسازی شهر، راحتی شهروندان، فرهنگسازی، جذب توریست یا انتقال پیام و مفهوم خاص باشد. بعضی از المانهای شهری معروف در جهان عبارتاند از: برج ایفل در پاریس، مجسمه آزادی در نیویورک، ساعت بن بن در لندن و...
المان شهری میتوانند به اقتصاد و گردشگری شهر کمک کنند به چندین دلیل. اول اینکه المان شهری میتواند هویت، تاریخ و فرهنگ یک شهر را نشان دهد و باعث جذب توریستهایی شود که به دنبال آشنایی با این موارد هستند. برای مثال برج ایفل در پاریس یا کلیسای جامع سنت استفان در پاساو نمادهای شهری هستند که بسیار مورد توجه گردشگران قرار میگیرند12. دوم اینکه المان شهری میتواند زیبایی و جذابیت فضای شهر را افزایش دهد و باعث افزایش رضایتمندی و خوشبختی شهروندان و گردشگران شود. برای مثال سطلهای زباله با طراحی خاص و رنگارنگ در شهر کلن چشمنواز هستند و علاوه بر پاکیزگی شهر، کیفیت زندگی را هم بهبود میبخشند3. سوم اینکه المان شهری میتواند کاربردهای عملکردی و سودمند داشته باشد و باعث راحتی، امنیت و بهینگی شهروندان و گردشگران شود. برای مثال ایستگاههای اتوبوس، دکههای روزنامه، موزهها، تئاترها و … از المانهای عملکردی هستند که زندگی در فضای شهر را سادهتر میکنند
چگونه میتوان المان شهری ساخت؟
برای ساخت المان شهری، باید چند مرحله را طی کرد. اولین مرحله، تعیین هدف و مفهوم المان شهری است. باید مشخص شود که المان شهری قصد دارد چه پیام یا معنایی را به مخاطب انتقال دهد و با چه فرهنگ، تاریخ، جغرافیا یا ارزشهای شهری هماهنگ باشد1. دومین مرحله، انتخاب مکان مناسب برای نصب المان شهری است. باید در نظر گرفت که المان شهری در چه فضایی قرار میگیرد و چگونه با محیط اطراف تعامل دارد. باید به عواملی مانند دیدپذیری، روشنایی، امنیت، ترافیک، تنوع کاربری و جذابیت فضا توجه کرد1. سومین مرحله، طراحی خلاقانه و زیبای المان شهری است. باید با استفاده از هنر معماری و پیکرهسازی، از ویژگیهای اشکال و حجمهای هندسی، صفحات قائم یا منحنی، اجزای سازهای، کابلها، پوترها و فریمها به صورت یک کلیت یکپارچه و تلفیقی استفاده کرده و یک نظام هندسی و تعادل پایدار و زیبا ایجاد کرد1. چهارمین مرحله، انتخاب مصالح مناسب برای ساخت المان شهری است. باید با توجه به شرایط آب و هوایی، فشار باد، نورپردازی، رنگآمیرز، نگهداری و تعمیرات، مصالح با دوام و کارآمد را انتخاب کرده و به صورت مشبک (استرچ متال)، فولاد Corten ، سنگ مرمر، فایبرگلاس، چوب و بتن و غیره ساخت و نصب کرد23. پنجمین مرحله، ارزشگذاری و بازخورد درباره المان شهری است